Textus adiposus – z łaciny tkanka tłuszczowa – stanowi około 25 % masy ciała kobiet i blisko 20 % masy ciała u mężczyzn. Jest to zatem istotna struktura ludzkiego organizmu. Tkanka tłuszczowa obecna jest także u zwierząt i u niektórych z nich przyjmuje wyjątkową postać określaną jako gruczoły snu zimowego. Występują one u tak zwanych gatunków hibernujących – tych, które zapadają w kilkutygodniowy lub kilkumiesięczny sen zimowy. U tych organizmów tkanka tłuszczowa określana jest jako brunatna i służy gromadzeniu substancji zapasowych oraz termoregulacji.
W tym artykule skupimy się jednak na występującej u ludzi textus adiposus i udowodnimy, że ten rodzaj tkanki łącznej, w której skład wchodzą komórki takie jak adipocyty, preadipocyty, fibroblasty, makrofagi, komórki zrębowe naczyń i inne, może być zarówno przyjacielem, jak i wrogiem człowieka – wszystko zależy natomiast od ilości, w której występuje w organizmie.
Wszyscy potrzebujemy tkanki tłuszczowej. Jak wynika z przytoczonych wcześniej danych procentowych, stanowi ona większą część masy ciała u kobiet i ma to swoje uzasadnienie, o którym powiemy później. Zacznijmy jednak od funkcji, które pełni textus adiposus. Jeśli chodzi o funkcje podstawowe – jest ich cztery. Tkanka, którą tworzą głównie adipocyty ma za zadanie magazynować tłuszcze obojętne – dlatego, w okresie, w którym organizm otrzymuje proporcjonalnie więcej substancji energetycznych, niż zużywa, są one magazynowane w komórkach tłuszczowych, aby mogły być spożytkowane w okresie odżywczego deficytu – na przykład głodowania czy przy długotrwałym, intensywnym wysiłku fizycznym. Tkanka tłuszczowa pełni również rolę termoizolacyjną, chociaż w tym przypadku znaczenie ma głównie tkanka określana jako brunatna, która pojawia się w dwóch ostatnich miesiącach życia płodowego człowieka, występuje u noworodków i niemowląt, a potem stopniowo zanika. Textus adiposus posiada również potencjał do wydzielania dużej ilości hormonów. Ostatnim podstawowym zadaniem jest produkcja cytokin i innych substancji, modulujących funkcjonowanie układu odpornościowego.
Chociaż tkanka tłuszczowa jest nam niezbędna – jej niedobór generuje bowiem zaburzenia procesów, za których kontrolę tkanka ta odpowiada, i może prowadzić do wyniszczenia organizmu, osłabienia, u kobiet zatrzymania miesiączkowania i niepłodności, to stany nadmiaru tkanki tłuszczowej – nadwaga i otyłość – są bardzo groźne, a ich powaga pozostaje przez społeczeństwo niedoceniana. Na drodze wydzielania przez tkankę tłuszczową substancji hormonalnych rozwija się bowiem insulinooporność – stan, w którym glukoza nie może przedostawać się do komórek organizmu, gdzie prawidłowo powinna pełnić funkcje energetyczne, i w wysokich stężeniach utrzymuje się we krwi, generując zaburzenia gospodarki węglowodanowej, powstawanie cukrzycy i inne zaburzenia. Za sprawą wydzielania przez textus adiposus mediatorów zapalnych, dochodzi do przyspieszenia rozwoju procesów miażdżycowych, nadciśnienia tętniczego i innych śmiertelnych chorób układu sercowo-naczyniowego.
