Najczęściej wybierana forma literacko – naukowa, wybierana by ukazać punkt widzenia autora, to oczywiście esej. Według podstawowej definicji jest zwięzłą wypowiedzią popularyzującą tematykę z określonej dziedziny wiedzy. Najczęściej wybierany jest ze względu na możliwość wyrażenia własnej opinii. Esej literacki pozwalał i dalej oczywiście pozwala na swobodę wypowiedzi, urozmaicenie zarówno treści, jak i formy, a przede wszystkim ukazuje erudycję autora. Natomiast esej naukowy skupia się głównie na temacie i próbie sformułowania tezy dotyczącej jednego tematu.

Badacze wciąż mają problem, by dokładnie zdefiniować tę formę wypowiedzi. Znana jest ona już od XVI wieku, gdy renesansowy humanista, Montaigne, wydał swe dzieło ,,Próby”. Jednak główne cechy eseju świadczą o jego powstaniu już w czasach starożytnych. Wtedy miały to być luźne przemyślenia, zazwyczaj o charakterze filozoficznym. Wraz z rozwojem literatury i powstaniem kolejnych gatunków, esej zyskiwał liczne grono zwolenników i do dziś stanowi jedną z najchętniej wybieranych form wypowiedzi pisemnej. Podobnie traktują go naukowcy, bowiem esej naukowy jest najczęściej wybierany, by rozwikłać pewien problem i wyrazić o nim zdanie.

Esej naukowy składa się z kilku elementów. Piszący zaczyna najpierw od postawienia pytania i ogólnego rozeznania w temacie. Najważniejsza kwestia polega na tym, by dokładnie wiedzieć, dlaczego zajmuje się danym problemem i co spowodowało, że warto go rozwinąć. Esej naukowy to przede wszystkim dobre postawienie pytania, dzięki któremu można uzyskać próbną odpowiedź w postaci tezy. Kolejną kwestią jest argumentacja, czyli sprawna umiejętność wyciągania wniosków z przeprowadzonych wcześniej badań. Krytyczna w stosunku do tezy, zostaje z nią zestawiona. Esej naukowy zawiera także miejsce na własne wnioski autora, w których powinien od podjąć próbę odpowiedzi na postawione przez niego na samym początku pytanie.

Sprawnie zbudowany esej naukowy staje się czystą przyjemnością dla czytającego. Decyduje o tym także w dużej mierze styl pisania i słownictwo. Główną zaletą jest możliwość subiektywizacji i podkreślania własnej perspektywy. W przeciwieństwie jednak do zwykłego eseju, w naukowym nie ma możliwości pojawienia się języka kolokwialnego i wniosków nie podpartych wcześniej odpowiednimi badaniami. Ważną kwestią w tworzeniu jest także przekrojowość, bowiem wybierając taką formę wypowiedzi, można łatwo ukazać związki między różnymi obszarami wiedzy. Nie należy zapominać o stosowaniu pojęć, a przede wszystkim o wyjaśnianiu tych bardziej skomplikowanych i odnoszących się do głównego tematu. Dobrze skonstruowany esej naukowy wyróżnia się także wielostronną analizą problemu.

A co z tematem? Każdy esej naukowy charakteryzuje się podejmowaniem kwestii aktualnych i ważnych dla środowiska, w którym się pracuje. Badacze zwracają uwagę na wzrost czytelnictwa tego typu formy wypowiedzi, zwłaszcza jeśli chodzi o publikowanie esejów w czasopismach i na stronach internetowych.