Dla osoby, która po raz pierwszy styka się ze środowiskiem akademickim, kolejne stopnie naukowe mogą zaskakiwać. Nawet dla ludzi z wyższym wykształceniem, nie wszystkie z nich są klarowne. Wszystkie są uregulowane w specjalnej ustawie z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki.

Stopnie naukowe nadawane są w jednostkach organizacyjnych specjalnie do tego wyznaczonych. Najważniejszym wyznacznikiem jest oczywiście poziom działalności naukowej danej osoby i jej najnowsze osiągnięcia. Za każdym razem musi zostać otwarty przewód na wniosek osoby ubiegającej się o nadanie stopnia naukowego. Na każdej uczelni można spotkać się z każdym z rodzajów stopnia, jednak warto wiedzieć, dlaczego w ogóle są przyznawane.

Studia wyższe w Polsce kończą się obroną pracy magisterskiej i następnie uzyskaniem tytułu zawodowego magistra. Jeśli student chce pozostać na uczelni i zgłębiać kolejne tematy w zakresie swych studiów, musi działać już w ich trakcie. Ważne są konferencje, referaty, możliwość ciągłego bycia aktywnym w środowisku akademickim i publikowanie własnych tekstów. Dzięki odpowiednio wysokiej średniej i dokonaniach naukowych ma szansę pozostać na uczelni i tam starać się o stopień naukowy doktora. Stopnie naukowe w Polsce zaczynają się właśnie od tego tytułu. By go uzyskać należy przedstawić i obronić rozprawę doktorską, w której ukazuje się oryginalne rozwiązanie problemu naukowego lub artystycznego i wykazywać wiedzę w danej dyscyplinie naukowej. Osoby, posiadające dane stopnie naukowe, pomagają sobie nawzajem w zakresie swoich dziedzin, dzięki czemu istnieje stały kontakt pomiędzy osobami z różnymi tytułami w środowisku akademickim.

Stopnie naukowe są uzależnione od sposobu prowadzenia badań. Osoba, posiadająca stopień doktora, może starać się o rozpoczęcie przewodu habilitacyjnego. Rozprawa powinna stanowić znaczny wkład autora w rozwój dyscypliny, którą się zajmuje. Dodatkowo, by uzyskać stopień doktora habilitowanego, doktor musi posiadać znaczny dorobek naukowy bądź artystyczny.

Stopnie naukowe w Polsce często mylone są z tytułami zawodowymi, takimi jak magister, licencjat czy inżynier. Oprócz tego istnieje tytuł naukowy profesora, który może zostać nadany przez prezydenta RP na wniosek jednostki organizacyjnej, w której naucza dana osoba. Wniosek ten musi zostać zaakceptowany przez specjalnie wyznaczony organ, jakim jest Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów. Inaczej nazywany profesorem belwederskim, staje się w Polsce najwyższym odznaczeniem naukowym, świadczącym o długoletniej karierze, przeprowadzeniu szeregu badań i nauczaniu młodszych.

Stopnie naukowe mogą łączyć się z innymi tytułami. W ten sposób można mieć jednocześnie tytuł naukowy, stopień naukowy i tytuł zawodowy, jak na przykład: profesor doktor habilitowany inżynier. Dzięki nim wiadomo, z kim mamy do czynienia i na jakim etapie kariery naukowej jest w danym momencie.